Lần đầu tiên trong lịch sử, các nhà thiên văn học quan sát được một vụ va chạm tốc độ cao giữa hai thiên hà cách Trái Đất hơn 11 tỷ năm ánh sáng, nơi một quasar đang thiêu đốt bạn đồng hành của mình bằng bức xạ mạnh đến mức cản trở khả năng hình thành sao mới.
Hình ảnh được ghi lại bởi Kính thiên văn ALMA tại Chile cho thấy một quasar – siêu hố đen siêu nặng đang “ăn” vật chất xung quanh – phát ra bức xạ cực mạnh xuyên thẳng vào thiên hà đối diện. Sự kiện này được các nhà khoa học gọi là “cuộc đấu thương vũ trụ” (cosmic joust) vì mức độ dữ dội và tàn khốc của nó.
Theo giáo sư Pasquier Noterdaeme thuộc Viện Vật lý Thiên văn Paris, thiên hà chứa quasar đang va chạm với đối thủ của mình ở tốc độ lên tới 2 triệu km/giờ, kéo theo những biến động mạnh trong cấu trúc khí và quá trình hình thành sao của thiên hà đối diện.
Bức xạ mạnh xé nát thiên hà
Sử dụng hệ thống kính ALMA gồm 66 đĩa thu sóng radio đặt tại dãy Andes, các nhà khoa học đã phân tách được hình ảnh của thiên hà bị ảnh hưởng, vốn trước đây bị ánh sáng của quasar làm lu mờ.
Tiếp tục với thiết bị X-shooter trên Kính thiên văn Rất Lớn (VLT), nhóm nghiên cứu phát hiện bức xạ từ quasar đã phá hủy cấu trúc khí bên trong thiên hà bạn đồng hành, khiến các đám mây khí tan rã thành những cụm nhỏ không đủ điều kiện hình thành sao mới.
“Chúng tôi lần đầu tiên chứng kiến rõ ràng cách mà bức xạ từ một quasar tác động trực tiếp đến cấu trúc khí bên trong của một thiên hà bình thường,” giáo sư Sergei Balashev từ Viện Ioffe (Nga), đồng tác giả nghiên cứu, cho biết.
Lực hấp dẫn nuôi dưỡng quái vật
Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng lực hấp dẫn từ vụ va chạm đang hút thêm khí về phía trung tâm của quasar, tiếp tục nuôi dưỡng hố đen và duy trì hoạt động của nó.
“Những vụ sáp nhập như thế này thường đưa một lượng khí khổng lồ tới trung tâm các thiên hà, nơi trú ngụ của những siêu hố đen,” Balashev nhận định.
Công trình nghiên cứu mang tính đột phá này vừa được công bố ngày 21/5 trên tạp chí Nature, hứa hẹn mở ra một hướng tiếp cận mới trong việc lý giải vai trò của quasar trong sự tiến hóa của các thiên hà trong vũ trụ sơ khai.
GameN.vn sẽ tiếp tục theo dõi và cập nhật những khám phá thiên văn học kỳ thú từ các quan sát ngoài không gian xa xôi.