Một nghiên cứu mới cho thấy Trái Đất từng hứng chịu cơn bão Mặt Trời mạnh chưa từng có vào khoảng năm 12.350 trước Công nguyên, mạnh hơn bất kỳ sự kiện nào từng ghi nhận trong lịch sử nhân loại. Phát hiện này không chỉ khiến giới khoa học sửng sốt mà còn thiết lập một kịch bản tồi tệ nhất mới cho các hiểm họa không gian hiện đại.
Dựa trên dữ liệu đồng vị phóng xạ carbon-14 trong các vòng cây hoá thạch, nhóm nghiên cứu tại Đại học Oulu (Phần Lan) đã phát triển mô hình khí hậu-địa hoá học mới, cho phép họ phân tích dữ liệu trong điều kiện khí hậu thời kỳ băng hà – điều mà các mô hình cũ không thể làm được.
Kết quả cho thấy cơn bão Mặt Trời vào thời điểm đó mạnh gấp hơn 500 lần sự kiện Halloween Storm năm 2003 – vốn được xem là cơn bão Mặt Trời dữ dội nhất trong kỷ nguyên hiện đại. Các hạt proton năng lượng cao từ Mặt Trời khi va chạm với khí quyển Trái Đất đã khiến hàm lượng carbon-14 tăng vọt, để lại dấu ấn rõ rệt trong vòng cây.
Phát hiện đặc biệt này đã mở rộng phạm vi phân tích bão Mặt Trời ra ngoài thời kỳ Holocene – giai đoạn 12.000 năm trở lại đây có khí hậu ổn định. “Sự kiện năm 12.350 TCN là sự kiện duy nhất thuộc loại này được biết đến ngoài thời kỳ Holocene,” nhà nghiên cứu Kseniia Golubenko từ Đại học Oulu cho biết. “Việc hiểu được quy mô của sự kiện này là cực kỳ quan trọng trong việc đánh giá rủi ro đối với các hệ thống hiện đại như vệ tinh, lưới điện và thông tin liên lạc.”
Trước đây, các nhà khoa học từng phát hiện năm đợt tăng đột biến carbon-14 khác, liên quan đến các cơn bão Mặt Trời vào các năm 994, 775, 663 TCN, 5259 và 7176 TCN. Trong đó, sự kiện năm 775 được xem là mạnh nhất – nhưng vẫn kém khoảng 18% so với sự kiện 12.350 TCN vừa được phân tích.
Nếu một cơn bão với cường độ tương đương xảy ra hôm nay, hậu quả sẽ vô cùng nghiêm trọng: mạng lưới điện toàn cầu có thể tê liệt, hệ thống định vị GPS, thông tin vệ tinh bị gián đoạn hàng loạt, và hàng ngàn vệ tinh có nguy cơ rơi lệch quỹ đạo.
Thực tế, ngay cả những cơn bão nhỏ hơn như sự kiện Carrington năm 1859 cũng từng khiến hệ thống điện báo toàn cầu sập hoàn toàn. Gần đây, Halloween Storm năm 2003 và Gannon Storm năm 2024 cũng đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến vệ tinh và khí quyển.
Phát hiện mới được công bố ngày 15/5 trên tạp chí Earth and Planetary Science Letters, một lần nữa nhấn mạnh rằng Trái Đất vẫn luôn phải đối mặt với nguy cơ đến từ vũ trụ – và sự chuẩn bị nghiêm túc là điều không thể thiếu trong kỷ nguyên công nghệ số hiện nay.