Một nghiên cứu mới công bố cho thấy những dấu hiệu địa chất bị bỏ qua trước đây trên sao Kim, cho thấy bề mặt hành tinh này có thể vẫn đang hoạt động cho đến ngày nay. Những dấu hiệu này được tìm thấy trong các cấu trúc tròn khổng lồ gọi là “coronae” – cấu trúc hình oval khổng lồ hình thành khi các dòng vật chất nóng từ bên trong hành tinh đẩy lớp vỏ ngoài lên, làm nứt vỡ và biến dạng lớp vỏ bên trên.
Từ 75 coronae được phân tích, có đến 52 cho thấy dấu hiệu của hoạt động địa chất ngầm vẫn còn tiếp diễn. Điều này gợi ý rằng hoạt động kiến tạo trên sao Kim có thể phổ biến hơn rất nhiều so với những gì chúng ta từng nghĩ.
Theo các nhà khoa học, coronae không còn xuất hiện trên Trái Đất hiện nay, nhưng có thể đã từng tồn tại khi Trái Đất còn trẻ và chưa có kiến tạo mảng rõ ràng như hiện tại. Việc nghiên cứu coronae trên sao Kim có thể giúp chúng ta hiểu rõ hơn về quá trình tiến hóa địa chất của cả sao Kim và Trái Đất.
Để tìm hiểu cơ chế hình thành coronae, nhóm nghiên cứu đã xây dựng mô hình 3D mô phỏng dòng vật chất nóng bên trong sao Kim, kết hợp với dữ liệu trọng lực và địa hình do tàu Magellan của NASA thu thập từ những năm 1990. Trọng lực là yếu tố then chốt giúp xác định những vùng vật chất ít đặc hơn đang dâng lên từ bên trong – điều mà bản đồ bề mặt không thể hiện được.
Kết quả mô phỏng cho thấy một số coronae có thể hình thành do quá trình tương tự như hút chìm (subduction), nơi lớp vỏ bị đẩy vào sâu bên trong. Một số khác có thể do hiện tượng nhỏ giọt thạch quyển (lithospheric dripping), nơi phần nặng và lạnh hơn của lớp vỏ chìm xuống lớp phủ nóng bên dưới. Ngoài ra, có thể các cột nhiệt bên dưới lớp vỏ dày gây ra các hoạt động núi lửa ở phía trên.
Dù nguyên nhân cụ thể vẫn chưa được xác định rõ ràng, nhưng tất cả cho thấy sao Kim có thể đang trải qua các quá trình kiến tạo phức tạp và đa dạng, khác xa với Trái Đất – nơi có ranh giới mảng rõ rệt. Điều này mở ra cái nhìn mới về quá khứ năng động của chính Trái Đất.
Tuy nhiên, nghiên cứu hiện tại vẫn dựa vào dữ liệu cũ, và hình ảnh có độ phân giải cao hơn từ nhiệm vụ VERITAS (dự kiến phóng năm 2031) sẽ giúp làm rõ những phát hiện này. Theo nhà nghiên cứu Suzanne Smrekar từ JPL, VERITAS có thể cải thiện độ phân giải bản đồ trọng lực lên gấp 2 đến 4 lần, mở ra cơ hội “cách mạng hóa hiểu biết của chúng ta về địa chất sao Kim và những liên hệ với Trái Đất thời kỳ sơ khai.”
Nghiên cứu chi tiết về coronae trên sao Kim đã được công bố trên tạp chí Science Advances.