Giữa lúc vụ kiện chống độc quyền của Ủy ban Thương mại Liên bang Mỹ (FTC) chống lại Meta bước vào giai đoạn quan trọng, một cái tên ít ai ngờ tới lại trở thành trung tâm của lập luận từ phía chính phủ: MeWe.
Trong khi nhiều người cho rằng đối thủ lớn nhất của Meta là TikTok, FTC lại đặt MeWe – một nền tảng mạng xã hội phi tập trung dựa trên blockchain – vào vị trí đối trọng chính. Theo lập luận của FTC, MeWe mới thực sự là ứng cử viên gần nhất về mặt dịch vụ mạng xã hội cá nhân (PSNs) mà Meta đang chiếm ưu thế tuyệt đối, chứ không phải TikTok.
MeWe – ứng viên bất ngờ trong cuộc chiến chống độc quyền
MeWe vận hành trên nền tảng blockchain Frequency, cho phép người dùng di chuyển kết nối xã hội sang các ứng dụng khác hỗ trợ giao thức này. Công ty tuyên bố đã có 20 triệu người dùng, nhưng ngay cả CEO Meta, ông Mark Zuckerberg cũng thừa nhận chưa từng nghe tới cái tên này trước khi vụ kiện được khởi động.
Lập luận của FTC xoay quanh việc Meta đã chiếm lĩnh thị trường mạng xã hội cá nhân – nơi người dùng chủ yếu kết nối, chia sẻ khoảnh khắc cá nhân với bạn bè và gia đình. Trong lĩnh vực này, FTC khẳng định chỉ có Facebook, Instagram, Snapchat, BeReal và MeWe mới đáp ứng được nhu cầu người dùng, trong khi các nền tảng như TikTok, YouTube hay LinkedIn chủ yếu phục vụ giải trí hoặc kết nối chuyên nghiệp.
Trong phiên tòa, FTC đã trưng ra nhiều tài liệu nội bộ của Meta, cho thấy công ty này từ lâu đã coi việc giữ chân người dùng trong hệ sinh thái bạn bè, gia đình là nhiệm vụ trọng tâm, bất chấp sự trỗi dậy của TikTok hay các đối thủ khác.
Thị trường mạng xã hội cá nhân: Định nghĩa đang bị thử thách
Câu hỏi cốt lõi của vụ kiện là liệu tòa án có đồng thuận với quan điểm rằng mạng xã hội cá nhân là một thị trường riêng biệt hay không. Nếu FTC thành công, họ sẽ dễ dàng chứng minh rằng Meta đã hành xử trái pháp luật khi mua lại Instagram và WhatsApp để củng cố quyền lực độc quyền.
Tuy nhiên, Meta phản đối cách định nghĩa này. Công ty cho rằng thị trường mạng xã hội là một không gian mở, nơi các nền tảng cạnh tranh trực tiếp để giành lấy thời gian và sự chú ý của người dùng, bất kể mục đích ban đầu là gì.
Đại diện TikTok, ông Adam Presser thừa nhận chỉ 1% video trên TikTok đến từ bạn bè người dùng, nhưng cũng nhấn mạnh rằng khi TikTok bị cấm tạm thời ở Mỹ, người dùng đã chuyển ngay sang các ứng dụng của Meta, chứng minh rằng người tiêu dùng vẫn coi hai nền tảng là những lựa chọn thay thế cho nhau ở một mức độ nào đó.
Bài học từ vụ kiện Microsoft năm 1990
Vụ kiện chống độc quyền của FTC với Meta cũng được so sánh nhiều với vụ kiện Bộ Tư pháp Mỹ chống lại Microsoft cuối thập niên 1990. Khi đó, Microsoft lập luận rằng thị trường máy tính cá nhân sẽ sớm bị thay thế bởi các thiết bị mới, nên họ không thể bị xem là độc quyền. Nhưng thẩm phán vẫn cho rằng sự thay đổi đó không đủ nhanh để phủ nhận quyền lực thị trường của Microsoft.
Tương tự, FTC lập luận rằng dù Meta đã mở rộng sang lĩnh vực giải trí, video ngắn, nhưng vai trò của các ứng dụng như Facebook, Instagram trong việc kết nối bạn bè, gia đình vẫn còn rất quan trọng và Meta gần như không có đối thủ đủ sức cạnh tranh trong mảng này.
Tác động thực tế với người dùng
Nếu FTC thắng kiện, Meta có thể bị buộc phải thay đổi cách thức vận hành hoặc thậm chí đối mặt với yêu cầu chia tách các mảng kinh doanh. Điều này có thể mở đường cho các nền tảng mới như MeWe tiếp cận người dùng rộng rãi hơn, phá vỡ thế độc quyền mà FTC cáo buộc Meta đang nắm giữ.
Ngược lại, nếu Meta thành công bảo vệ quan điểm rằng mạng xã hội là sân chơi chung, nơi các ứng dụng cạnh tranh toàn diện về thời gian người dùng thay vì mục đích sử dụng cụ thể, vụ kiện có thể trở thành tiền lệ khiến các cơ quan quản lý gặp khó khăn hơn khi áp dụng luật chống độc quyền với các tập đoàn công nghệ lớn trong tương lai.
Vụ kiện sẽ tiếp tục trong những tuần tới và quyết định cuối cùng của thẩm phán James Boasberg có thể tạo ra ảnh hưởng sâu rộng tới toàn bộ ngành công nghệ toàn cầu.