DeSci (Decentralized Science) – khoa học phi tập trung – đang nổi lên như một giải pháp đột phá cho những hạn chế của nền khoa học truyền thống. Với sự hỗ trợ của blockchain, DeSci không chỉ tạo ra các mô hình tài trợ mới mà còn làm cho nghiên cứu khoa học trở nên minh bạch và dễ tiếp cận hơn.
Khắc phục hạn chế của khoa học truyền thống
Joshua Bate, nhà sáng lập DeSci World, khẳng định rằng khoa học truyền thống đang bị cản trở bởi các rào cản như dữ liệu bị kiểm soát, quy định lỗi thời và lòng tham của các tập đoàn lớn. Theo Bate, DeSci là bước “cập nhật cần thiết” giúp khoa học mở rộng cơ hội, tăng tính minh bạch, đồng thời giảm chi phí nghiên cứu.
Điểm nhấn của DeSci nằm ở các NFT trí tuệ (IP NFT). Đây là một phương pháp để tài trợ nghiên cứu thông qua việc kêu gọi vốn cộng đồng. Khi một nghiên cứu thành công, quyền sở hữu trí tuệ sẽ được chia sẻ cho các nhà tài trợ ban đầu. Điều này không chỉ giúp thúc đẩy các nghiên cứu “bị bỏ quên” mà còn mở ra nhiều hướng đi mới trong những lĩnh vực chưa được chú trọng.
Giải pháp cho bệnh hói đầu?
Một ví dụ điển hình là HairDAO, tổ chức DeSci chuyên nghiên cứu các phương pháp chữa trị rụng tóc – vấn đề thường bị coi là “tình trạng thẩm mỹ” và không nhận được sự tài trợ từ các tổ chức chính phủ. Andrew Bakst, đồng sáng lập HairDAO, cho biết cộng đồng DeSci đã giúp tổ chức này thu hút nhiều nhà nghiên cứu tài năng và tạo ra bước tiến nhanh hơn nhiều so với mô hình truyền thống. HairDAO hiện sở hữu hai bằng sáng chế và dự kiến sẽ ra mắt phương pháp điều trị đầu tiên vào tháng 12.
Bate nhấn mạnh rằng blockchain không chỉ hỗ trợ tài trợ nghiên cứu mà còn cải thiện các quy trình xuất bản và đánh giá khoa học. Những dự án như ResearchCoin đã tiên phong trong việc sử dụng blockchain để gắn các cơ chế danh tiếng vào quy trình xuất bản và tài trợ dữ liệu.
Một khía cạnh thú vị khác của DeSci là tận dụng xu hướng memecoin để tài trợ các dự án nghiên cứu. Nền tảng Pump.science cho phép các nhà nghiên cứu phát hành token để tài trợ cho thí nghiệm và thu hút sự quan tâm từ cộng đồng đầu tư.
Tương lai của DeSci
Dù mang lại nhiều tiềm năng, DeSci vẫn đối mặt với các thách thức lớn, từ việc tiếp cận cộng đồng khoa học truyền thống đến giảm thiểu rủi ro do môi trường đầu cơ mang lại. Tuy nhiên, Bate tin tưởng rằng DeSci sẽ sớm trở thành giao diện khoa học chủ đạo, với tất cả dữ liệu nghiên cứu được gắn liền với blockchain.
Mục tiêu cuối cùng của DeSci là tạo ra một hạ tầng khoa học công khai, minh bạch, và khuyến khích những đột phá thực sự – một hướng đi không thể thiếu trong tương lai.