Một dòng trạng thái ngắn gọn từ cựu Tổng thống Mỹ đã làm dậy sóng thị trường crypto, nhưng đằng sau sự bùng nổ ấy là cả một loạt dấu hỏi lớn về xung đột lợi ích, tính minh bạch và khả năng vi phạm luật pháp Hoa Kỳ.
Ngày 24.3, cựu Tổng thống Donald Trump bất ngờ đăng tải trên mạng xã hội TruthSocial lời khen ngợi dành cho token TRUMP: “Tôi YÊU $TRUMP — QUÁ ĐỈNH!!! Vĩ đại nhất trong tất cả!!!” Ngay sau đó, đồng meme này lập tức tăng giá mạnh, có thời điểm vượt mốc 12,25 USD trước khi trượt dốc trở lại.
Tuy nhiên, cú bùng nổ giá không kéo dài lâu. Tính đến thời điểm hiện tại, token TRUMP đang giao dịch quanh mức 11,67 USD, tăng 7,7% trong ngày nhưng vẫn giảm đến 84% so với đỉnh cao 73,4 USD được thiết lập khi mới ra mắt vào tháng 1.
Dữ liệu trên CoinGecko cho thấy biến động giá chủ yếu đến từ ảnh hưởng cá nhân của ông Trump, bất chấp cảnh báo từ giới chuyên gia rằng đồng coin này “chỉ còn tiềm năng tạo lãi nhỏ trong thời gian ngắn.”
Đáng chú ý, theo tài liệu công bố chính thức, hai công ty có liên quan trực tiếp đến ông Trump là CIC Digital LLC và Fight Fight Fight LLC hiện đang nắm giữ đến 80% tổng cung của TRUMP token.
Xung đột lợi ích và rủi ro hiến pháp
Việc một vị Tổng thống đương nhiệm công khai quảng bá và có lợi ích tài chính trong một tài sản tiền số đã dấy lên làn sóng tranh luận gay gắt tại Mỹ. Luật sư Andrew Rossow, chuyên gia pháp lý về truyền thông kỹ thuật số, cho rằng hành vi này “đặt ra một tiền lệ nguy hiểm, phá vỡ ranh giới giữa lợi ích cá nhân và trách nhiệm công vụ.”
Ông chỉ ra ba vấn đề hiến pháp nghiêm trọng có thể bị vi phạm:
- Điều khoản Emoluments trong Hiến pháp (Điều I, Khoản 9) cấm Tổng thống nhận lợi ích tài chính từ các tổ chức trong hoặc ngoài nước nếu không được Quốc hội chấp thuận. Với cơ chế giao dịch ẩn danh của blockchain, bất kỳ cá nhân hay thực thể nước ngoài nào cũng có thể mua token TRUMP, dẫn đến nguy cơ ảnh hưởng chính sách quốc gia một cách gián tiếp.
- Nguyên tắc phân quyền (Điều II, Khoản 3) yêu cầu Tổng thống thi hành luật pháp một cách trung lập. Việc một người đứng đầu quốc gia cổ súy cho tài sản tài chính do chính mình nắm giữ rõ ràng làm xói mòn niềm tin vào các cơ quan quản lý như SEC hay CFTC.
- Tu chính án thứ Năm về bảo đảm quyền bình đẳng, nếu TRUMP token được ưu ái hơn các token khác, sẽ tạo ra môi trường cạnh tranh không lành mạnh trên thị trường crypto.
Bản chất của đồng coin: Đầu tư hay chiêu trò?
Trên lý thuyết, website chính thức của TRUMP token khẳng định đây “không phải là cơ hội đầu tư”. Nhưng thực tế, giá trị của token này gần như gắn liền với hình ảnh cá nhân và chiến dịch vận động tranh cử của ông Trump.
Không chỉ dừng lại ở TRUMP token, ông Trump và các cộng sự còn thu về khoảng 390 triệu USD từ hai vòng gọi vốn của dự án DeFi mang tên World Liberty Financial. Con số này khiến nhiều người nghi ngờ liệu động lực chính có thực sự là công nghệ hay chỉ đơn giản là tận dụng sự nổi tiếng để lùa gà trên thị trường crypto.
Lo ngại từ quốc tế
Không chỉ có nội bộ nước Mỹ lên tiếng. Một quan chức cấp cao của Ngân hàng Trung ương châu Âu nhận định rằng chính sách thiên vị crypto của chính quyền Trump đang “gieo mầm cho một cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu.”
Ông François Villeroy de Galhau, Thống đốc Ngân hàng Trung ương Pháp, cảnh báo rằng việc cổ súy tài sản số không kiểm soát và bỏ qua vai trò của các ngân hàng trung ương truyền thống có thể dẫn đến hệ lụy nghiêm trọng trong dài hạn.
Dù ông Trump vẫn chưa lên tiếng chính thức về những cáo buộc trên, nhưng hành động quảng bá cho TRUMP token khi đang nắm quyền là điều chưa từng có trong lịch sử chính trị hiện đại.
Đây không chỉ là vấn đề liên quan đến thị trường crypto. Nó là lời nhắc nhở rằng ranh giới giữa công vụ và lợi ích cá nhân, nếu bị xóa nhòa, có thể tạo ra tiền lệ nguy hiểm không chỉ với nước Mỹ mà còn với cả trật tự tài chính toàn cầu.