Hố thiên thạch Deuteronilus Cavus đã được định hình bởi nước, gió, băng và hoạt động núi lửa trong hàng tỷ năm, cho thấy quá khứ năng động của hành tinh đỏ.
Tàu vũ trụ Mars Express của châu Âu vừa ghi lại được hình ảnh ấn tượng về một hố thiên thạch trên sao Hỏa. Đây là khu vực chứa đựng nhiều đặc điểm giúp các nhà khoa học tái tạo lại lịch sử năng động của hành tinh này trong hàng tỷ năm qua.
Hình ảnh được chụp vào tháng 10 năm 2024 bằng camera độ phân giải cao HRSC trên tàu Mars Express của Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA). Nó cho thấy một hố thiên thạch đang sụp đổ có tên Deuteronilus Cavus. Theo tuyên bố của ESA, khu vực này “thấm đẫm các lớp lịch sử sao Hỏa”, đã trải qua tác động của dòng dung nham núi lửa, xói mòn từ nước lỏng, các chu kỳ đóng băng-tan băng liên tục làm mở rộng các cạnh, và các lớp bụi núi lửa do gió thổi tích tụ theo thời gian.
Vị trí đặc biệt và nguồn gốc hình thành
Deuteronilus Cavus nằm trong vùng chuyển tiếp giữa vùng cao nguyên gồ ghề phía nam và vùng đất thấp phẳng hơn phía bắc của sao Hỏa. Các nhà khoa học tin rằng hố này ban đầu được hình thành sau một vụ va chạm thiên thạch khoảng 4,1 đến 3,7 tỷ năm trước. Đây là thời kỳ sao Hỏa và các hành tinh khác đang bị oanh tạc bởi số lượng lớn tiểu hành tinh và sao chổi.
Theo thời gian, hố thiên thạch gần như hình tròn này với đường kính 120 km đã bị xói mòn bởi nước và băng. Quá trình này đã làm nó mở rộng gần gấp đôi kích thước ban đầu.
ESA đã chia sẻ một “công thức” thú vị mô tả chuỗi sự kiện đã định hình hố thiên thạch này. Điều này mang lại những hiểu biết có giá trị về sự tiến hóa khí hậu và địa chất của hành tinh đỏ.
Dấu vết của nước và băng cổ đại
Sự hiện diện của khoáng chất sét cho thấy sự tương tác trong quá khứ giữa vật liệu núi lửa và nước. Điều này gợi ý về khả năng tồn tại các môi trường có thể sinh sống trong thời cổ đại trên sao Hỏa.
Các kênh cắt qua rìa hố có khả năng được hình thành bởi dòng chảy nước bề mặt hoặc sự sụp đổ của nền đất yếu phía trên các dòng nước ngầm đang thoát ra. Trong khi đó, các rãnh trên rìa hố cho thấy băng từng hình thành khi trục của sao Hỏa nghiêng xa mặt trời hơn so với hiện tại.
Các quan chức ESA giải thích: “Những rãnh thẳng cho thấy nơi các tảng đá đóng băng vào đáy sông băng đã bị kéo theo, tạo ra những máng sâu mà chúng ta thấy ngày nay”.
“Xung quanh chân tường bên trong của hố, chúng ta có thể thấy những đầu hình lưỡi trơn nhẵn của các sông băng được phủ đá. Những ‘tạp dệ băng’ này hình thành khi băng trộn lẫn với mảnh vỡ đá dọc theo thành hố trong thời kỳ băng hà, và từ từ trườn xuống dốc”.
Cảnh quan đa dạng bên trong hố
Bên trong hố thiên thạch cũng thể hiện sự kết hợp của các núi đá, cao nguyên bằng phẳng, kênh và đồng bằng. Những đặc điểm này được cho là tàn tích của một đỉnh trung tâm đã sụp đổ. Tro núi lửa tối màu bao phủ phần lớn sàn hố, trong khi các nếp nhăn xung quanh đánh dấu các dòng dung nham cổ đại.
Các quan chức ESA nhận xét: “Hố thiên thạch giàu đặc điểm này có tất cả các yếu tố để khám phá các quá trình địa chất đa dạng của sao Hỏa, mang đến cho chúng ta hương vị hấp dẫn về lịch sử phức tạp của nó”.
Phát hiện này không chỉ giúp các nhà khoa học hiểu rõ hơn về quá khứ của sao Hỏa mà còn cung cấp manh mối quan trọng về khả năng tồn tại sự sống trên hành tinh đỏ. Hố thiên thạch Deuteronilus Cavus như một cuốn sách lịch sử mở, kể lại câu chuyện về một thế giới từng có nước, băng và hoạt động địa chất sôi động.