Hành tinh Kepler-725c khiến giới khoa học sửng sốt khi lọt vào rồi lại rời khỏi “vùng sự sống” trong quỹ đạo kéo dài 207,5 ngày.
Một “siêu Trái Đất” vừa được phát hiện cách chúng ta 2.472 năm ánh sáng, mang đặc điểm kỳ lạ: Nó chỉ nằm trong “vùng sự sống” (khoảng cách lý tưởng để nước tồn tại dạng lỏng) một phần quỹ đạo. Điều đáng nói, Kepler-725c không hề lộ diện trực tiếp mà được tìm thấy nhờ hiện tượng “biến thiên thời gian quá cảnh” (TTV) – tức sự xáo trộn lực hấp dẫn từ hành tinh vô hình lên một hành tinh khác đang di chuyển qua mặt sao chủ.
Thông thường, các đài quan sát tìm ngoại hành tinh bằng cách đo độ sụt giảm ánh sáng sao khi chúng đi ngang (phương pháp quá cảnh). Tuy nhiên, cách này dễ bỏ sót những hành tinh có quỹ đạo rộng hoặc không thẳng hàng với góc nhìn từ Trái Đất. “Kepler-725c là bằng chứng cho thấy TTV có thể ‘bắt’ được những thế giới tưởng như vô hình” – ông Sun Leilei (Đài quan sát Vân Nam, Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc), trưởng nhóm nghiên cứu, cho biết.
Hành tinh “2 trong 1”: Lúc nóng như thiêu, lúc lạnh cóng
Với khối lượng gấp 10 lần Trái Đất, Kepler-725c thuộc nhóm siêu Trái Đất – dạng hành tinh đá khổng lồ chưa từng tồn tại trong Hệ Mặt Trời. Quỹ đạo của nó có dạng elip dẹt (độ lệch tâm 0,44), khiến khoảng cách đến sao chủ thay đổi cực đoan. “Nếu có bầu khí quyển, khí hậu ở đây sẽ như một cỗ máy xay sinh tố: Mùa hè thiêu đốt, mùa đông đóng băng” – các nhà khoa học nhận định.
Trung bình, Kepler-725c nhận năng lượng từ sao chủ gấp 1,4 lần Trái Đất, nhưng con số này chỉ mang tính ước lệ. Khi tiến gần sao, nhiệt độ bề mặt có thể vượt ngưỡng cho phép sự sống; ngược lại, lúc ra xa, mọi thứ đóng băng. Chu kỳ này lặp lại mỗi 207,5 ngày (tương đương 1 năm trên hành tinh).
Bí ẩn chưa có lời giải
Do không quan sát được trực tiếp, giới nghiên cứu không thể dùng kính James Webb để phân tích khí quyển Kepler-725c. Họ đặt giả thuyết: Liệu sự sống có thể tồn tại dạng “ngủ đông” mỗi khi hành tinh rời vùng sự sống? Câu hỏi này hiện vẫn bỏ ngỏ.
Tương lai của ngành săn ngoại hành tinh hứa hẹn hơn khi vệ tinh PLATO (Cơ quan Vũ trụ Châu Âu) dự kiến phóng năm 2026. Với công nghệ TTV tân tiến, nó có thể phát hiện thêm nhiều “siêu Trái Đất” có quỹ đạo tương tự.
“Kepler-725c mở ra hướng nghiên cứu mới về các hành tinh có khả năng chứa sự sống không theo cách thông thường” – ông Sun nhấn mạnh. Nghiên cứu đăng trên tạp chí Nature Astronomy ngày 3/6.
Siêu Trái Đất Kepler-725c không chỉ là một phát hiện thiên văn – nó buộc chúng ta phải xem lại định nghĩa về “hành tinh có thể ở được”.