Chỉ vài ngày sau khi Tổng thống Donald Trump chính thức tái áp thuế lên hàng loạt mặt hàng nhập khẩu, ngành công nghiệp smartphone toàn cầu đang đứng trước một cơn địa chấn mới. Và có vẻ như, người tiêu dùng sẽ là đối tượng chịu ảnh hưởng trực tiếp nhất từ chính sách này. Một lần nữa, thuế quan trở thành tâm điểm của mọi cuộc thảo luận trong ngành công nghệ.
Tổng thống Trump vừa tăng mạnh thuế nhập khẩu lên hàng hóa từ Trung Quốc, nâng mức thuế lên tới 54%. Không dừng lại ở đó, nhiều quốc gia như Việt Nam, Ấn Độ hay Đài Loan – vốn là những trung tâm sản xuất thiết bị điện tử quan trọng – cũng nằm trong danh sách chịu mức thuế mới cao bất thường.
Câu hỏi đặt ra là: Ai sẽ gánh chi phí tăng vọt này? Theo các chuyên gia, kịch bản dễ xảy ra nhất là các doanh nghiệp sản xuất điện thoại sẽ tăng giá bán lẻ để bù đắp phần thuế phải nộp. Nói cách khác, thay vì đóng thuế thay cho doanh nghiệp, người tiêu dùng sẽ là người “trả tiền” trực tiếp cho chính sách thuế này.
Một chiếc điện thoại từng được sản xuất với chi phí 500 USD tại Trung Quốc, trước kia chỉ cần cộng thêm 20% thuế (tức 600 USD) để đến tay người tiêu dùng. Nhưng giờ đây, với mức thuế mới là 54%, giá bán phải lên tới 770 USD chỉ để nhà sản xuất hòa vốn. Và thực tế, con số cuối cùng mà người dùng phải trả có thể còn cao hơn thế.
Tổng thống Trump kỳ vọng các công ty Mỹ sẽ tìm cách hấp thụ phần chi phí tăng thêm này hoặc tái cấu trúc chuỗi cung ứng để hợp tác nhiều hơn với các doanh nghiệp nội địa. Nếu không thể thích ứng, ông cho rằng sẽ có doanh nghiệp khác nhanh nhạy hơn thay thế họ trên thị trường. Nhưng phần đông chuyên gia nhận định: “kịch bản hợp lý nhất vẫn là giá sản phẩm sẽ tăng, và người dùng sẽ là bên chịu thiệt nhiều nhất.”
Cũng có một số trường hợp doanh nghiệp sẽ áp dụng giải pháp trung dung: tăng giá một phần, chuyển một phần chuỗi cung ứng về Mỹ và chấp nhận giảm lợi nhuận. Nhưng ngay cả với phương án này, người tiêu dùng vẫn khó thoát khỏi việc phải chi trả thêm.
Phản ứng với làn sóng thuế quan mới, thị trường tài chính Mỹ đã chứng kiến sự sụt giảm nghiêm trọng. Các chuyên gia kinh tế từ nhiều tổ chức uy tín như Counterpoint hay EU đều cảnh báo về tác động tiêu cực dài hạn. “Giá tăng sẽ dẫn đến nhu cầu giảm – đó là quy luật kinh tế sơ đẳng”, ông Yang Wang từ Counterpoint nhận xét.
Nhiều nhà lãnh đạo trên thế giới cũng bày tỏ lo ngại. Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cho rằng “chính sách thuế mới có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng cho hàng triệu người trên toàn cầu.”
Thực tế, mục tiêu của Tổng thống Trump là làm cho Mỹ “giàu có trở lại”, bằng cách sử dụng thuế như một công cụ để giảm phụ thuộc vào hàng hóa nước ngoài. Tuy nhiên, việc thiếu hệ thống sản xuất nội địa đủ lớn khiến chính sách này khó phát huy hiệu quả ngay lập tức.
Dù các nhà máy sản xuất smartphone nội địa tại Mỹ gần như chưa thể thay thế chuỗi cung ứng toàn cầu, thì chính sách thuế mới đã và đang tạo ra những cú sốc lớn. Nếu không được điều chỉnh linh hoạt, nguy cơ người dân Mỹ và toàn cầu phải mua điện thoại với mức giá cao ngất ngưởng là điều khó tránh khỏi.
Trong bối cảnh đó, thuế quan không còn là khái niệm xa vời về kinh tế vĩ mô, mà đã trở thành vấn đề sát sườn, ảnh hưởng trực tiếp đến từng chiếc điện thoại mà chúng ta đang sử dụng hàng ngày. “Giá tăng, lựa chọn giảm – người tiêu dùng có lẽ sẽ là bên cảm nhận rõ nhất sức nặng của những dòng thuế mới từ Nhà Trắng.”