Hãng công nghệ Microsoft đang thử nghiệm một công cụ chặn “scareware” dựa trên thị giác máy tính. Tính năng này hứa hẹn giúp chặn đứng những trang web giả mạo đe dọa người dùng, vốn gây phiền toái từ lâu trên môi trường trực tuyến.
“Scareware” không phải khái niệm xa lạ đối với dân công nghệ. Đó là những mánh khóe lừa đảo xuất hiện từ thuở internet mới manh nha, thường ngụy trang dưới dạng phần mềm chống virus giả, thông báo rằng máy tính người dùng đã bị nhiễm mã độc. Từ đó, kẻ gian xúi giục nạn nhân tải ứng dụng độc hại hoặc mua gói phần mềm vô dụng.
Năm vừa qua, hai công ty hỗ trợ kỹ thuật đã phải nộp 26 triệu USD cho Ủy ban Thương mại Liên bang (FTC) của Mỹ vì hành vi cài những cửa sổ Windows giả để “hù dọa” người dùng. Đại diện FTC từng cho biết: “Các công ty này dùng chiêu trò hù dọa và vu khống về mối đe dọa trên máy tính, nhằm moi tiền người dùng, đặc biệt là những người lớn tuổi, với số tiền lên đến hàng chục triệu USD.”
Hiện, Microsoft có sẵn tính năng chặn trang web lừa đảo dựa trên danh sách được tổng hợp từ nhiều nguồn. Nhưng công cụ mới – tạm gọi là “trình chặn scareware” – lại chú trọng vào những vụ lừa đảo chưa từng được nhận diện trước đó. Theo đó, khi người dùng truy cập một trang web, nếu trang này tìm cách mở toàn màn hình nhằm khiến nạn nhân hoảng loạn, hệ thống sẽ can thiệp ngay lập tức.
Cách thức hoạt động
Microsoft giới thiệu tính năng này từ tháng 11 trong một sự kiện, và vừa mời người dùng thử nghiệm qua chương trình preview trong trình duyệt Edge. Nếu muốn sử dụng, game thủ hay những ai quan tâm có thể bật nó trong mục “Privacy, search, and services” của Edge.
Trình chặn scareware là lớp bảo vệ bổ sung, bên cạnh Microsoft Defender SmartScreen – công cụ đã có chức năng phát hiện hành vi bất thường trên trang web. Đáng chú ý, scareware blocker dùng trí tuệ nhân tạo (machine learning) và thị giác máy tính (computer vision) để so sánh các vụ lừa đảo mới với hàng nghìn mẫu sẵn có.
Nếu phát hiện dấu hiệu bất thường, hệ thống sẽ tự động thoát chế độ toàn màn hình, tắt âm thanh (thường là tiếng chuông báo hoặc giọng nói đáng sợ) và hỏi người dùng muốn đóng trang hay tiếp tục truy cập.
Không ít người lo ngại khi nghe đến cụm từ “thị giác máy tính,” sợ rằng Microsoft sẽ phân tích mọi chi tiết trên màn hình. Tuy nhiên, hãng khẳng định mọi xử lý đều diễn ra tại máy người dùng, không lưu trữ cũng như không gửi dữ liệu lên máy chủ.
Với mong muốn cải thiện tính năng, Microsoft cho phép người tham gia thử nghiệm chủ động gửi phản hồi, bao gồm ảnh chụp màn hình vụ lừa đảo hay trường hợp nhận diện nhầm. Thông tin này sẽ giúp công ty tinh chỉnh mô hình tốt hơn.
Bước đi cần thiết trước nạn lừa đảo tinh vi
Thủ thuật “scareware” ngày càng phổ biến. Những trang cảnh báo “máy tính của bạn đang gặp nguy” vẫn có thể khiến không ít người hoảng hốt. Càng về sau, chiêu lừa càng tinh vi, dùng thủ đoạn mở toàn màn hình hoặc chèn âm thanh đe dọa, khiến người dùng khó phân biệt thật – giả.
Bên cạnh đó, tỷ lệ người bị lừa tăng khi họ không biết cách thoát toàn màn hình hoặc tin rằng đây là cảnh báo chính thống của Windows. Scareware blocker hứa hẹn ngăn chặn vấn nạn này từ sớm, không cần đợi người dùng báo cáo địa chỉ trang web hay cập nhật danh sách.
Việc Microsoft bổ sung công nghệ thị giác máy tính vào Edge cho thấy hãng đang nỗ lực cải thiện khả năng tự phát hiện mánh lừa, thay vì thụ động chờ danh sách trang xấu. Công cụ này, kết hợp với những tính năng bảo mật sẵn có, sẽ giúp người dùng lướt web an toàn hơn và giảm nguy cơ rơi vào cạm bẫy của kẻ gian.
Sự tiện lợi này cũng mang tính thử nghiệm, đồng nghĩa Microsoft mong muốn thu thập ý kiến thực tế trước khi tung ra rộng rãi. Người dùng đã kích hoạt tính năng có thể báo cáo khi hệ thống chặn sai, hoặc nếu gặp thêm chiêu lừa mới chưa nằm trong cơ sở dữ liệu.
Có thể thấy, cuộc chiến với những mánh khóe hù dọa trực tuyến đòi hỏi cập nhật liên tục cả về công nghệ lẫn sự tỉnh táo của người dùng. Và Microsoft đang cho thấy nỗ lực tiếp tục “vá” khoảng trống bảo mật trong bối cảnh internet luôn đổi thay.